Congres Toetsen en Beoordelen in het VO

Voorbeeld uit Vlaanderen: toetsenbeleid in pedagogisch perspectief

Sturing over wat je in het onderwijs leert, kan gebeuren vanuit twee ruw geschetste perspectieven. Je kan het onderwijs bekijken als een geleidelijke selectie, waarbij je een beroep doet op centrale toetsen, die voor iedere leerling dezelfde zijn. De nadruk ligt dan op het halen van punten, het voldoen aan de eisen van de centrale toetsen en een beperkte invulling van opbrengstgericht werken. Je kan het onderwijs echter ook aansturen vanuit een geleidelijke oriëntering naar de best mogelijke studie voor een leerling. Dan verleg je het accent naar het oordeel van de professionals, die geleidelijk - in interactie met collega’s, ouders en de leerling zelf - een geschikte studieroute uitstippelen. Toetsen leveren daarin een bijdrage om de professionals te ondersteunen bij hun oordeelsvorming. Naast die toetsen is er ook aandacht voor niet-direct meetbare aspecten van opvoeding. Een keuze voor dit tweede perspectief heeft gevolgen op het toetsenbeleid. Dit tweede perspectief wordt geïllustreerd aan de hand van de casus Vlaanderen.

Roger Standaert, Proffesor Emeritus Katholieke Universiteit Leuven

Agora onderwijs: praktijkvoorbeeld van een nieuwe toetscultuur

“ But to live outside the law, you must be honest” ( Bob Dylan)

Leren moet altijd betekenisvol zijn voor de lerende. Agora kent geen schoolvakken, leesmethodes, lesroosters, toetsen, leraren voor de klas, klassen & klaslokalen. Agoria is een heterogene leefgemeenschap van 11- tot 18-jarigen , van vmbo tot en met gymnasium. Leerlingen leren vanuit hun gepersonaliseerde leerplek. Een onderwijsbenadering (geen concept!), die wetenschappelijke en evidence based inzichten combineert vanuit het uitgangspunt dat we alleen nog doen wat goed is voor de ontwikkeling van kinderen. Leerlingen ontdekken vrij de wereld middels een supergestructureerde analyse van hun leerproces. Daarvoor is een totaal andere organisatie nodig. Een voorbeeld: de Agoriaanse meesters hebben al vier jaar lang minimaal 2 uur overleg als team, per dag! Niekée werkt net als Agora gepersonaliseerd . Een school met 600 leerlingen met 600 verschillende leerroutes. En gegarandeerd diploma op instroomniveau.

Sjef Drummen – onderwijskunstenaar, directielid en co-founder Niekée en Agora

Evalueren en motiveren in de les: onderzoek en praktijk gekoppeld

Evalueren staat centraal in ons schoolsysteem. Soms hebben evaluaties een summatieve functie, soms hebben evaluaties een formatieve functie. Hoe zijn deze manieren van evalueren gerelateerd aan motivatie om te leren? Neemt een leerlingen deel aan een activiteit omdat hij begrijpt dat het belangrijk voor hem is? Of neemt een leerling deel omdat hij druk voelt? In deze workshop gaan we antwoorden zoeken op vragen als ‘waarom evalueren we’, ‘wat is motivatie’ en ‘hoe kunnen we evalueren meer motiverend maken’. De workshop zal theorie en praktijk combineren. Deelnemers zullen met praktische tips de workshop verlaten, die toepasbaar zijn bij alle vakken.

Christa Krijgsman – Promovenda Universiteit Utrecht & Universiteit Gent, docent LO Sint-Janslyceum

Kwaliteit van het schoolexamen Nederlands onder de loep

In deze workshop gaan we aan de slag met het schoolexamen Nederlands. Allereerst zoomen we in op het PTA. Hoe zijn de doelen en inhouden van het vak Nederlands in het PTA van uw school geborgd, en staan ze in balans met het centraal examen? Vervolgens gaan we na wat valide en effectieve toetsen zijn voor de verschillende onderdelen in het schoolexamen. Dat doen we aan de hand van een aantal inspirerende (buitenlandse) voorbeelden en voorbeelden van deelnemers. Neem dus vooral uw PTA Nederlands en een schoolexamen(onderdeel) mee waar u trots op bent.

Gerdineke Silfhout - Leerplanontwikkelaar VO Tweede Fase

De rol van peerfeedback in het voortgezet onderwijs: perspectief van de leerkracht

Deze interactieve workshop heeft als doel om leerkrachten in het voortgezet onderwijs handvatten te bieden voor reflectie op hun feedbackstrategieën in het algemeen en hun houding ten opzichte van en/of ervaringen met peerfeedback in hun onderwijs. Middels groepsdiscussies de leerkrachten gestimuleerd om over de potentiële meerwaarde en/of praktische relevantie van peerfeedback na te denken (o.a. aan de hand eigen ervaringen). Ten slotte zullen er praktische uitdagingen met betrekking tot de implementatie van peerfeedback in het voortgezet onderwijs worden bediscussieerd aan de hand van fictieve peerfeedbackscenario’s. Aan het einde van de workshop is er gelegenheid om vragen te stellen met betrekking tot de (eigen) implementatie(s) van peerfeedback in het voortgezet onderwijs.

Prof. dr. Jan-Willem Strijbos & Jochem Aben - Rijksuniversiteit Groningen, GION onderwijs/onderzoek

International Baccalaureate: can assessment really stimulate teaching and learning?

Assessment is integral to all teaching and learning. In the international baccalaureate middle years programme assessment mixes formative and summative practices where teachers make decisions about student achievement using their professional judgment, guided by mandated criteria. How this works in practice and how it can be translated to the everyday classroom will be discussed and investigated by Mike Weston.

Mike Weston, Head of International School Groningen

Kunskapsskolan: gepersonaliseerd toetsen in de praktijk

Veranderen binnen de gestelde kaders van het Nederlandse onderwijs, hoe pakt Kunskapsskolan het aan? Een praktijk gerichte workshop onder leiding van Raymond van Kerkvoorden (mede-oprichter van Kunskapsskolan Nederland) en studenten van het Kunskapsskolan onderwijs. Kunskapsskolan heeft de ambitie gepersonaliseerd leren de nieuwe normaal in het Nederlandse onderwijs te laten zijn. Betaalbaar voor de samenleving, uitvoerbaar voor de organisatie en behapbaar voor leraren en leerlingen. Wij geloven dat ieder kind anders is en unieke ambities en talenten heeft. Iedere leerling heeft het recht op deze talenten en ambities te worden uitgedaagd. Onderwijs speelt hier voor ons een cruciale rol in. Scholen kunnen leerlingen verleiden uitdagende doelen te stellen en heldere criteria stellen. Hen stimuleren eigenaarschap te nemen voor hun eigen leren en daarmee te leren voor het leven. Onze boodschap: ‘life is what I make of it’. Inmiddels mogen wij met 36 scholen in het PO, VO en MBO samenwerken om hen te helpen hun ambitie naar gepersonaliseerd leren waar te maken. Voor meer informatie over ons www.kunskapsskolan.nl.

Raymond van Kerkvoorden – Fouden Kunskapsskolan Nederland & SENS

Praktijk case: van leerdoel naar stimulerende feedback

Formatief evalueren is een onderwerp waar veel over geschreven en gesproken wordt. Iedere docent kan ook wel ongeveer uitleggen wat ermee bedoeld wordt. Maar toch roept formatief evalueren ook nog veel praktische vragen op. Op welke praktische wijze helpen leerdoelen het leren van leerlingen verder? Hoe kun je als docent gebruik van maken deze leerdoelen bij het geven van gerichte feedback? Hoe vergroot het werken met duidelijke leerdoelen en feedback de verantwoordelijkheid en het eigen initiatief van de leerling? In deze workshop wordt aan de hand van praktijkvoorbeelden ingegaan op deze praktische vragen. Praktijkvoorbeelden uit de lessen geschiedenis kunnen eenvoudig vertaald worden naar andere vakken.

Arjan Moree, Docent geschiedenis Scala Rietvelden

De arbeidsmarkt flexibiliseert – hoe reageert het VO?

“Voorspellen is lastig, zeker als het de toekomst betreft”. We leiden leerlingen op voor de wereld van morgen. Als een brugklasser na een decennium of meer, de arbeidsmarkt betreedt, ziet die er anders uit dan nu. Wat in algoritmen kan worden gevangen, wordt vervangen. Dit raakt elk beroep waar routineproblemen worden opgelost, ook complexe. Deze veranderingen zullen niet ‘over gaan’. Leven lang leren wordt een must. Dit gaat het VO rechtstreeks aan. Alle onderwijsprogramma’s werken toe naar vast omschreven eisen. Hoe kan dit anders? Als je de toetsing goed borgt, kan er veel. U wordt uitgenodigd hierover mee te denken.

Michael Nieweg – Onderwijskundig adviseur Hogeschool van Amsterdam

Toetsen, Motivatie en Eigenaarschap

Vaak wordt gezegd dat toetsen de enige manier is om leerlingen te motiveren. Dat komt niet in de laatste plaats door de veelgehoorde uitspraak van leerlingen: “Komt dit op de toets?” Aan de andere kant is er een steeds sterkere beweging van summatief naar meer formatief toetsen, omdat voor zowel leerlingen als docenten de toetsdruk (te) hoog wordt. Is het beter om niet meer te toetsen? Of in elk geval stoppen met het geven van cijfers? Tijdens deze workshop bespreken we de effecten van toetsen op leerlingmotivatie. Daarnaast verkennen we en wisselen we uit wat je als docent juist wel en niet kunt doen om toetsen zinvol in te zetten, leerlingen te motiveren en eigenaarschap te geven en misschien nog belangrijker: in elk geval niet te demotiveren met toetsen.

Renske de Kleijn – Educational researcher, educational consultant and teacher

Formatief evalueren in vijf fasen: onderzoek gekoppeld aan concrete docentactiviteiten

Leerdoelen met leerlingen bespreken en bepalen, zicht houden op de ontwikkeling, en je lessen gericht aanpassen aan waar leerlingen staan? En misschien ook minder summatief toetsen? In deze workshop maak je kennis met de vijf fasen van formatief evalueren. Je gaat zelf aan de slag met voorbeelden uit je eigen lessen, legt die naast de vijf fasen en leert waar je formatief evalueren kunt versterken. Je leert van elkaars voorbeelden en gaat de deur uit met een actieplan voor de volgende week.

Liesbeth Baartman – Hoofddocent/onderzoeker Hogeschool Utrecht & Judith Gulikers – Universitair Docent Wageningen University

De Nieuwe School (DNS): de toetscultuur binnen een nieuw onderwijsconcept

DNS onderscheidt zich doordat het de verwondering van de leerling als uitgangspunt neemt. In door de vakdocenten bepaalde thema’s staat de leervraag centraal. De leerling gaat volgens een beproefde onderzoeksmethode op zoek naar de antwoorden. De opgedane kennis, inzichten en vaardigheden delen de leerlingen met elkaar en hun docent. Deze werkwijze leidt tot een rijk en gevarieerd onderwijsklimaat dat leerlingen gedurende hun hele schoolloopbaan uitdaagt en gemotiveerd houdt. De leerling leert zo verantwoordelijkheid voor de eigen leerroute te nemen. Het onderwijsconcept van DNS draagt sterk bij aan alle facetten van de persoonlijke ontwikkeling van onze leerlingen en gaat dus veel verder dan uitsluitend de cognitieve ontwikkeling. Binnen het onderwijsconcept van DNS zijn we ook actief bezig met een passende toetscultuur. Toetsen en beoordelen is niet alleen iets van de docent naar de leerling, maar ook van leerling naar leerling en van docent naar docent. In deze workshop zullen we u een kijkje geven binnen de organisatie van DNS en de wijze waarop toetsen en beoordelen vorm gegeven wordt binnen het onderwijsleerproces en het ontwikkelproces van docenten.

Bas Leijen – Manager Onderwijs & Manon Melkert – Docent Engels